رفلاکس چیست ؟

مری لوله‌ای است که غذا را از دهان به معده می‌برد؛ اگر محتویات معده به مری برگردد به آن رفلاکس یا رفلاکس معده به مری (GER) می‌گویند. رفلاکس می‌تواند در بزرگسالان، کودکان و حتی نوزادان رخ دهد. این اتفاق در بین نوزادان تازه متولد شده شایع است اما به ندرت باعث ایجاد مشکل شده و به مرور و با گذشت زمان برطرف می‌شود.

با این حال در صورتی که رفلاکس معده به مری جدی‌تر و طولانی‌تر اتفاق بیفتد ممکن است به مشکل دیگری اشاره داشته باشد که به آن بیماری رفلاکس (GERD) گفته می‌شود. علل بیماری رفلاکس در کودکان بزرگ‌تر مشابه بزرگسالان است و می‌تواند شامل عواملی چون چاقی، پرخوری، خوردن غذاهای تند یا سرخ‌شده، نوشیدن کافئین و مصرف داروهای خاص باشد.

همچنین در نوزادانی که علائم آن‌ها مانع از غذا خوردن‌شان بشود یا رفلاکس معده در آن‌ها بیش از ۱۲ تا ۱۴ ماه طول بکشد بیماری رفلاکس معده به مری تشخیص داده می‌شود.

 

علت رفلاکس در نوزادان

اغلب اوقات رفلاکس در نوزادان به علت هماهنگی ضعیف دستگاه گوارش اتفاق می‌افتد و با تغییراتی در نحوه تغذیه کودکان رفلاکسی برطرف می‌شود.سیستم گوارشی نوزادان -به ویژه اسفنکتر تحتانی مری- پس از تولد نیز همچنان در حال رشد است. در نوزادانی که رفلاکس GER دارند، عضله اسفنکتر تحتانی مری به طور کامل رشد نکرده و به محتویات معده اجازه می‌دهد تا به مری برگردند. این باعث می‌شود که کودک تف کند یا بالا بیاورد. رفلاکس اسید معده در بین نوزادان سالم رایج است و دلیلی برای نگرانی والدین وجود ندارد، زیرا همزمان با رشد کامل عضله اسفنکتر این علائم نیز از بین می‌روند.

 

 علائم رفلاکس نوزادان

علامت اصلی رفلاکس یا GER در نوزادان را می‌توان تف کردن و آروغ خیس دانست. اگرچه تقریبا همه نوزادان این حالت را دارند اما آن‌هایی که رفلاکس معده دارند ممکن است این کار را بیشتر یا با شدت انجام دهند.

همچنین رفلاکس باعث تحریک مری (سوزش سر دل) و در نتیجه بی‌قراری و ناراحتی نوزادان می‌شود. در نوزادان مبتلا به بیماری رفلاکس علاوه بر تف کردن که علامت اصلی این بیماری است، ممکن است علائم دیگری نیز دیده شوند. این علائم عبارتند از:

خم شدگی در پشت که معمولا حین غذا خوردن یا بلافاصله بعد از آن ایجاد می‌شود

کولیک -گریه‌ای که بیش از سه ساعت در روز بدون علت پزشکی ادامه دارد-

    سرفه یا سکسکه کردن هنگام تغذیه

    مشکل در قورت دادن و بلع

    بدخلقی و تحریک‌پذیری به خصوص بعد از غذا خوردن

    بد غذا خوردن یا امتناع از خوردن

    سرعت رشد کم و وزن‌گیری ضعیف

    کاهش وزن

    خس‌خس سینه یا مشکل در تنفس

    استفراغ شدیدیا مکرر

 

قسمت دوم:

تغییرات مفید در تغذیه کودکان رفلاکسی

در صورت امکان به نوزادتان شیر مادر بدهید

 

در واقع شیر مادر بهترین تغذیه کودکان رفلاکسی است، زیرا سرعت هضم آن در معده آن‌ها دو برابر شیرخشک است. اگر امکان تغذیه نوزاد با شیر خود را ندارید با پزشک در مورد اینکه کدام شیرخشک برای کودک شما بهتر است صحبت کنید. گاهی اوقات تغییر تغذیه کودکان رفلاکسی به گزینه‌های ضد حساسیت یا بدون لاکتوز می‌تواند به تسکین علائم آن‌ها کمک کند.

 

***غلات برنج را برای هضم آسان‌تر به شیشه شیرخشک یا شیر مادر کودک خود اضافه کنید

غلات برنج کالری اضافی تولید می‌کنند، بنابراین حتما در مورد مقدار آن برای وجود در تغذیه کودکان رفلاکسی با پزشک کودک‌تان مشورت کنید. اگر مخلوط غلیظ شد سر شیشه شیر را بزرگ‌تر کرده و برای خروج راحت‌تر شیر تنظیم کنید.

پس از هر ۳۰ تا ۶۰ میلی‌لیتر شیرخشکی که به نوزاد می‌دهید، آروغ او را بگیرید

اگر شیر خودتان را به او می‌دهید بعد از شیر دادن از هر سینه این کار را انجام دهید.

از شیر دادن زیاد به نوزاد اجتناب کنید

شیر خشک یا شیر خودتان را به همان میزان توصیه‌شده توسط پزشک به کودک بدهید و مقدار آن را در تغذیه کودکان رفلاکسی تغییر ندهید.

 نوزاد را به مدت ۳۰ دقیقه پس از شیر خوردن در حالت عمودی نگه دارید

نگه داشتن کودک در حالت نشسته در طول شیردهی و ۲۰ الی ۳۰ دقیقه پس از آن می‌تواند از حرکت غذا به سمت بالا و به داخل مری جلوگیری کند.

 ***تغذیه کودکان رفلاکسی را به طور مکرر اما در وعده‌های کوچک انجام دهید

تغذیه کودکان رفلاکسی را به طور مکرر اما در وعده‌های کوچک باعث فشار کمتر به معده شده و همچنین رفلاکس را کاهش می‌دهد. از آنجایی که تغذیه کودکان رفلاکسی با سختی‌هایی همراه است، ممکن است خودشان این روش را به طور طبیعی برای غذا خوردن انتخاب کنند. با این حال در صورتی که کودک‌تان تمایل دارد غذا خوردن را تا احساس کامل سیری ادامه دهد، در مورد تغییر این عادت صبور باشید تا پس از چند روز با این برنامه جدید سازگار شود.

 

  *** شیرخشک مناسب را برای تغذیه کودکان رفلاکسی انتخاب کنید

اگر از شیر خشک استفاده می‌کنید و پزشک فکر می‌کند که ممکن است نوزاد شما به پروتئین شیر حساس باشد، احتمالا مصرف نوع دیگری از شیرخشک را به شما پیشنهاد می‌دهد. توجه داشته باشید که بدون مشورت با پزشک تغییری در تغذیه کودک ایجاد نکنید.

علاوه بر رعایت اصول تغذیه کودکان رفلاکسی می‌توانید چند مورد دیگر که به تغییرات سبک زندگی مربوط است را به روند درمان خانگی رفلاکس نوزادتان اضافه کنید. این موارد عبارت‌اند از:

***راحتی شیر خوردن نوزادتان را همیشه تحت نظر داشته باشید

ممکن است اندازه پستان یا سر پستانک برای او مناسب نباشد و باعث بلعیدن هوای زیادی شود که می‌تواند به رفلاکس منجر شود.

*** بازی و تحرک را به تاخیر بیاندازید

تکان خوردن‌های شدید نوزاد بعد از غذا خوردن می‌تواند احتمال رفلاکس را افزایش دهد.

نوزاد را صاف و به پشت بخوابانید

بهترین حالت خوابیدن برای نوزادان به ویژه نوزادان رفلاکسی، خوابیدن به پشت و به صورت صاف است.

از پوشاندن پوشک یا لباس‌های تنگ خودداری کنید

این موارد می‌تواند فشار بیشتری به شکم نوزاد وارد کرده و باعث تحریک بیشتر او شود.

 از قرار گرفتن نوزادتان در معرض دود سیگار جلوگیری کنید

دود تنباکو می‌تواند رفلاکس را بدتر کند.

 

***تغذیه در کودکان رفلاکسی در سنین بالاتر

از آنجایی که علل رفلاکس معده در کودکان بزرگ‌تر مشابه با افراد بالغ است، رعایت بعضی اصول کلی در تغذیه آن‌ها می‌تواند علائم بیماری را کاهش دهد. بچه‌های بزرگ‌تر اغلب با پرهیز از غذاها و نوشیدنی‌هایی که باعث ایجاد رفلاکس می‌شوند، بهبود می‌یابند.

 

مواردی که باعث رفلاکس یا تشدید علائم آن می‌شوند، عبارت‌اند از:

   مرکبات

   شکلات

   غذا و نوشیدنی‌های کافئین‌دار

   غذاهای چرب و سرخ‌شده

    سیر و پیاز

    غذاهای ادویه‌دار و تند

    غذاها و سس‌های حاوی گوجه‌فرنگی

    نعنا و عرق نعنا

با گنجاندن بعضی غذاهای خاص در رژیم غذایی کودک‌تان می‌توانید علائم رفلاکس را در او کاهش دهید. البته توجه داشته باشید که رژیم غذایی مناسب برای هر فرد با توجه به شرایط مختص به او متفاوت است.

در واقع هیچ یک از این غذاها رفلاکس را درمان نمی‌کنند؛ با این حال بعضی از این مواد که باعث کاهش علائم شده و می‌توان آن‌ها را به عنوان تغذیه برای کودک رفلاکسی معرفی کرد، عبارتند از:

سبزیجات - بلغور جو دو سر (Oatmeal) - میوه های غیر اسیدی - سفیده تخم مرغ - گوشت بدون چربی و غذاهای دریایی و...

 

در آخر

تغذیه کودکان رفلاکسی بسته به سن و شدت علائم آن‌ها متفاوت است. در مورد نوزادان زیر یک سال که غذای اصلی آن‌ها شیر مادر یا شیر خشک است، معمولا با ایجاد تغییراتی در نحوه غذا دادن و رفتارهای بعد از آن می‌توان به کاهش علائم رفلاکس کمک کرد با اینکه رفلاکس یک پدیده شایع و غالبا بی‌خطر در نوزادان است و با گذشت زمان بهبود می‌یابد.

 

تهیه و تنظیم: قنبریان کارشناس تغذیه پایگاه سلامت امام رضا (ع) مرکز بهداشت شهرستان کاشان