به طور کلی در طول زندگی استخوان دستخوش فرایند بازسازی می شود که در این فرایند استخوان های پیر با استخوان های  جدید و سالم جایگزین می شوند. تا سن 20-25 سالگی ساخته شدن استخوان بیش از جذب شدن یا تخریب آن است و استخوان ها در این سنین بالاترین چگالی را دارند.اما در سنین بالاتر سرعت ساخت کمتر از سرعت تخریب می شود ولی حتی در شدیدترین مراحل پوکی بدن از ساخت استخوان دست نمی کشد و فقط مقدار آن کم می شود. در 40 سالگی توده استخوان شروع به کاهش می کند. زنان بعد از یائسگی به دلیل کاهش سطح استروژن تخریب توده استخوانی سریع تر می شود و در طی 5تا10 سال پس از یائسگی حدود یک سوم توده ی استخوانی خود را از دست می دهند.

علاوه بر این مساله یکی دیگر از دلایلی که زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض خطر پوکی قرار دارند این است که  بطور کلی توده استخوانی زنان 20-30 در صد از مردان کمتر است.

 عوامل خطر پوکی استخوان

 -زنان یائسه و زنانی که دچار یائسگی زودرس می شوند

 -افراد لاغر با استخوان بندی باریک

 -افرادی که دچار شکستگی های خفیف در سنین بزرگسالی بوده اند

 -افرادی که مبتلا به آرتروز هستند

 -مصرف کنندگان داروهایی مانند:گلوکوکورتیکوئیدها و ضدصرع یا هپارین هستند به دلیل کاهش قدرت استخوان

 -افرادی که به هر دلیلی مصرف لبنیات را محدود یا قطع می کنند

 -افراد سیگاری و الکلی

 -نداشتن ورزش و تحرک

 اگر شما دارای یک یا چند عدد از این عوامل خطر هستید در خطربالای ابتلا به پوکی قرار دارید.

  چگونه از پوکی جلوگیری کنیم؟

قبل از35 سالگی به روش های ذکر شده در پایین که بیشتر مداخلات تغذیه ای است برای ساخت توده ی استخوانی بالا در سنین بعدی استفاده کنید:

 1-دریافت کلسیم خود را افزایش دهید

رژیم غذایی برای پیشگیری از پوکی استخوان عاملی حیاتی است.اغلب افراد بالغ روزانه به 1000 میلی گرم کلسیم نیاز دارند.

منابع کلسیم شامل:شیر، ماست، دوغ،کشک، پنیر، سبزیجات برگ سبز تیره و ماهی ساردین می باشد. هر واحد لبنیات حدود 300  میلی گرم کلسیم دارد.

هر واحد لبنیات شامل:یک لیوان شیر یا یک لیوان ماست یا دو لیوان دوغ کم نمک یا یک ونیم قوطی کبریت پنیر یا یک سوم لیوان کشک مایع می شود.

  2-دریافت کافی ویتامین D3 :

ویتامین دی مقدار جذب کلسیم از روده را افزایش می دهد.

منابع ویتامن دی شامل جگر، روغن ماهی، شیرهای غنی شده با ویتامین D3 و مکمل این ویتامین است.

همچنین قرار گرفتن در نور خورشید باعث تولید این ویتامین در زیر پوست می شود.

 3-اجتناب از مصرف الکل و سیگار

 4-ورزش و فعالیت بدنی

ورزش و آن دسته از فعالیت های فیزیکی که باعث تحمل فشار روی استخوان ها یا باعث افزایش جاذبه بر استخوان ها می شود به حفظ توده استخوانی کمک می کند.

برخی از فعالیت های ورزشی مانند کار با وزنه ها، همچنین ورزش های هوازی شامل پیاده روی تند و بالا رفتن از پله می توانند موثر باشند.

 5-ملاحضات دریافت استروژن

همانطور که گفته شد زنان بعد از یائسگی به دلیل کاهش سطح استروژن با کاهش توده ی استخوانی مواجه می شوند چون استروژن علاوه بر کنترل دوره های قاعدگی باعث نگهداری کلسیم در استخوان و حفظ توده استخوانی می شود.

جهت درمان با استروژن حتما باید با پزشک مشورت شود.

 تشخیص پوکی استخوان:

متاسفانه پوکی استخوان در مراحل اولیه علائم خاصی ندارد اما بعدها درد مبهمی در استخوان ها میشود بخصوص در قسمت گردن و پایینی پشت. در مراحل بعدی بروز درد های شدید و ناگهانی از علائم پوکی شدید استخوان است که معمولا به جاهای دیگر گسترش پیدا نمی کند و با انجام فعالیت هایی که بر روی ناحیه دردناک فشار وزنی وراد میکنند، بدتر می شود و در عرض یک هفته کمتر می شود.

مبتلایان به پوکی استخوان ممکن است افتادن یا هرگونه ضربه ای که باعث شکستن استخوانی از ستون فقرات یا مچ پایشان شده را اصلا به یاد نیاوردند. معمولا دلیل شکستگی های جاهای دیگر بدن که بیشتر در باسن و لگن و استخوان های مچ دست اتفاق می افتد،افتادن است.

تشخیص نهایی پوکی استخوان با سنجش تراکم استخوان انجام می شود.

  درمان:

 اگر پس از سنجش تراکم استخوان مشخص شد که مبتلا به پوکی استخوان هستید،با نظر پزشک خود می توانید تحت درمان قرار گیرید.

درمان ها شامل مصرف قرص های کلسیم، ویتامین D3، ترکیبات حاوی فلوراید و سایر داروهای کاهنده ی سرعت پوکی استخوان می شوند.

تهیه و تنظیم: خانم حسن بیگی - کارشناس تغذیه مرکز مسلم ابن عقیل (ع) مرکز بهداشت شهرستان کاشان